IES A Basella (Vilanova de Arousa, Pontevedra)

Florence Nightingale foi una enfermeira inglesa que se enfrentou a súa familia para buscar un traballo que lle permitira ser útil para humanidade.

Pero aparte de adicarse á enfermaría, Florence adicouse tamén á estatística. Florence foi a inventora do “Diagrama de Área Polar”, que utilizou para representar o número de mortes no exército británico durante a Guerra de Crimea, ademáis de ser considerada pioneira na aplicación da estatística na saúde pública.

Tamén é considerada pioneira na representación gráfica dos datos estatíticos e ademáis, realizou estos gráficos para demostrarlle aos membros do Parlamento británico, o desastre na sanidade do exército durante a Guerra.

Florence tivo tamén unha influencia decisiva na creación da Cruz Vermella británicae foi membro do seu comité de damas.

Florence Nightingale foi unha enfermeira de profesión que sentía devoción polas matemáticas e que usou a estadística para aplicala ao estudo de epidemioloxía e estadística sanitaria.

Florence naceu no ano 1820 na Toscana, era membro dunha familia de clase alta, pero dende moi nova tivo claro que o seu papel no mundo era dedicarse a axudar, por iso se fixo enfermeira.

No ano 1853 foi nomeada supervisora de enfermeiras nun hospital de caridade en Londres no cal empezou a instalar innovacións técnicas e de organización co fin de sustituir o modelo aistencial tradicional por unha asistencia sanitaria científica e dotada de profesionais cunha boa formación. Onde conseguiu o seu mellor logro profesional foi durante a Guerra de Crimea onde se encargou da organización dun equipo de enfermeiras, conseguindo unhas melloras sanitarias espectaculares, este feito doulle a Nightingale un recoñecemento moi importante no seu país e a influencia suficiente para lograr cousas como: a reforma da Sanidade militar británica, a extensión progresiva do seu modelo a sanidade civil ou a creación dunha escola de enfermeiras no ano 1861, todo isto fixo que sexa recoñecida hoxe en día como unha das pioneiras da enfermería moderna.

Unha das grandes paixons da sua vida foron as matemáticas e a estadística, esta ultima sirveulle de moito no desenvolvemento do seu traballo como enfermeira, Nightingale foi unha pioneira no uso de representacións visuais da información mediante graficos estadísticos c irculares bastante sinxelos de entender, o que lle sirveu para realizar os informes que presentou ante os membros do parlamento británico co propósito de demostrar o mal funcionamento da sanidade militar durante a guerra de Crim

No ano 1859 foi a primeira Muller elixida para ser membro da Royal Statistical Society e máis tarde sería elexida como membro honorario da Asociación de Estadística Americana, ademais o día internacional da enfermería celebrase na fecha do seu cumpreanos.

Florence Nightingale naceu  no seo dunha familia alta o 12 de maio de 1820 no Gran Ducado da Toscana e foi unha gran enfermeira, escritora e estadística británica, considerada unha das pioneiras da enfermería moderna e creadora do primeiro modelo conceptual de enfermería. Destacou dende moi xoven nas matemáticas e aplicou os seus coñecementos de estatística á epidemoloxía e á estatística sanitaria. Foi a primeira muller admitida na Royal Statistical Society británica e membro honorario da American Statistical Association .

De fé anglicana, cría que Deus influira para que fose enfermeira. O seu papel foi moi importante na Guerra de Crimea. A partir dese momento foi coñecida como “a dama da lámpada” pola súa costume de realizar rondas nocturnas cunha lámpada para atender aos seus pacentes.

En 1883 a Raiña Victoria otorgoulle a Real Cruz Vermella e 24 anos máis tarde foi a primeira muller en recibir a Orde de Mérito do Reino Unido.

O Xuramento Nightingale efectuado polos enfermeiros ao graduarse, foi cread no seu honor en 1893, e o Día Internacional da Enfermería celébrase na data do seu aniversario.

O seu traballo  foi decisivo na creación da Cruz Vermella Británica en 1870 e foi membro do seu comité de damas interesándose polas actividades do movemento ata o seu falecemento. O propio Henri Dunant, fundador da Cruz Vermella e promotor da Convención de Xenebra, dixo que todo o honor desa convención éralle debido.

Con respecto á estatística, Nightingale  chegou a converterse nunha pioneira no uso de representacións visuais da información e en gráficos estaísticos. Entre outros utilizou o gráfico circular, desenrolado pot William Playfair en 1801, e que ainda repesentaba unha forma novedosa de presentar datos. Tamén se lle atribúe o desarrollo dunha forma de gráfico circular hoxe coñecida como diagrama de área polar ou como diagrama da rosa de Nightingale, equivalente a un moderno histograma circular, co fin de ilustrar as causas da mortalidade dos soldados no hospital militar que dirixía.

Nos seus últimos anos realizou un exhaustivo informe estatístico acerca das condicións sanitarias nas zonas rurais da India, e liderou a introdución de melloras na atención médica e servizo de saúde pública nese país. En 1858 e 1859 presionou exitosamente polo establecemento dunha Comisión Real  para tratar a situación india. Dous anos despois redactou un informe á comisión donde completou o seu propio estudo de 1863. Despois de 10 anos de reformas sanitaria, en 1873, Nightingale informou que a mortalidade entre os soldados na India disminuiu de 69 a 19 por cada mil.

O IV Día da Ciencia en Galego, co lema Arte e Ciencia, está adicado a Bucky Fuller, Isaac Díaz Pardo e Nightingale.

Imos a coñecer algo máis deles.

Bucky Fuller  (1895-1983) foi un arquitecto e diseñador americano moi coñecido polo deseño da cúpula xeodésica, estrutura estable e lixeira que se pode ver hoxe por todo o mundo en moitos edificios. Foi tamén un activista medioambiental consciente da necesidade dun uso sostible dos recursos.

Isaac Díaz Pardo (1920-2012) foi un pintor, escritor, deseñador e empresario galego propulsor dun gran número de actividades industriais e culturais galegas. Fundou, xunto con outros galeguistas, o Laboratorio de Formas, do que foron xurdindo outros proxectos como o Complexo Industrial de Sargadelos, as Edicións do Castro, o Museo Carlos Maside ou o Seminario de Estudos Galegos.

Florence Nightingale (1820-1910) foi unha enfermera, escritora e estadística británica. Sentou as bases da profesionalización da enfermería e aplicou os seus coñecementos de estadística ao campo sanitario. O seu traballo foi fonte de inspiración para o creador da Cruz Vermella. Este é o Ano Internacional da Estadística.

 Punset conversa co Nobel de Química Mario Molina sobre a acción dos CFCs na capa de ozono.

Nos últimos anos sucédense noticias de invasións de medusas, dende a recente parada dun reactor nuclear en Suecia a causa do número de animais que taponaron a entrada ás tuberías de refrixeración, ata a enorme cantidade de medusas que se avistaron este verán nas praias do Mediterráneo. Estas proliferacións de medusas causan danos nas redes de pesca, diminúen a poboación de peixes (pois se alimentan de larvas ou ovos) e atascan condutos de refrixeración de pesquerías.

Ante as recentes noticias de proliferacións masivas e frecuentes destes animais, cabe preguntarse se acabarán as medusas dominando os mares ou trátase só de fenómenos cíclicos, e avistamentos máis frecuentes, sen ter que significar esto que están a aumentar en número.

O  Proxecto “Jellyfish database initiative” tenta obter solucións a este respecto, e de momento parece que non hai suficientes evidencias para considerar que no futuro os océanos serán unha “sopa de medusas”.

O que si sabemos é que hai varios factores que causan estas floracións de medusas, dende factores climatolóxicos (invernos e primaveras cálidas alargan os ciclos vitais das medusas) a factores ecolóxicos, como cambios no número dos seus predadores naturais.

Según Ecoloxistas en Acción o ser humano está a actuar sobre estos factores rompendo os equilibrios ecolóxicos e provocando que estas invasións de medusas sexan cada vez máis frecuentes. Desta forma, o aumento de temperaturas debido ao cambio climático, a sobrepesca de depredadores naturais das medusas como a tartaruga mariña, o atún ou o peixe espada, e a chegada de cada vez máis nutrientes ás costas por verquido de augas residuais, están a propiciar o aumento das poboacións de medusas.

A proliferación de medusas actúa ademáis, reducindo os recursos pesqueiros, xa de por si escasos, pois as medusas se alimentan das crías do peixe e compiten con eles polo plancton.

Así, coa sobrepesca, estamos a reducir a poboación de peixes depredadores de medusas, provocando que éstas aumenten en número. Ao aumentar en número ,consomen máis larvas, ovos e plancton, reducindo así as poboacións de peixes por depredación ou competencia. É coma a pescadilla que se morde a cola, cada vez menos peixe e máis medusas.

Que facer para recuperar o equilibrio?

   Fronte á cada vez máis preocupante situación de sobrepesca no mundo, contar nas nosas rías con dúas pesquerías que cumplen o estándar medioambiental do MSC (Marin  Stewardship Council) para pesca sostible, é unha satisfacción.

   Hai tres pesquerías españolas coa certificación de pesca sostible do MSC, e dúas delas son galegas, a pesquería de navalla da Ría de Pontevedra que acadou a certificación en xaneiro deste ano, e a pesquería de ameixa e berberecho da Ría de Arousa certificada no 2011.

As certificacións medioambientais confirman a sostibilidade na xestión dun recurso, co que a empresa que o xestiona obtén unha vantaxe competitiva no mercado, e o consumidor, a seguridade de estar mercando un produto que se está xestionando de forma sostible.

   Entre os requisitos que debe cumplir unha pesquería para obter a certificación figuran efectuar niveis de capturas que manteñan a alta produtividade do recurso, non alterar coas capturas a composición de idade e sexo das poboacións, non alterar o hábitat nin as poboacións doutras especies, utilizar artes de pesca de mínimo impacto, e respectar as leis e estándares locais, nacionais e internacionais sobre uso responsable e sostible dos recursos.

 Cales destes e outros criterios de sostibilidade crees que cumplen os cultivos de moluscos da nosa ría?

“Un litro de luz” (Isang litrong liwanag), proxecto desarrollado polos estudiantes do MIT (Massachusetts Institute of Technology), recicla un pequeno recurso como é unha botella de cocacola para regalarlles luz ás casas da máis profunda pobreza. Grazas a este proxecto os barrios máis marxinais de Filipinas, México e agora tamén Brasil teñen luz nas súas casas, xa que non se poden permitir os gastos da enerxía eléctrica e viven na oscuridade ata durante o día, e pola noite teñen que acudir a velas ou lámpadas de queroseno asumindo un risco de incendio e poñendo en perigo ás súas familias.

Esta iluminación ecolóxica  utiliza unha botella de plástico para concentrar e transportar a luz do sol dende o teito hacia o interior das vivendas. Esta bombilla caseira de baixo custe é moi sinxela de elaborar: énchese una botella con auga con cloro ou lixivia e cérrase herméticamente co tapón. A lixivia evita a formación de mofo durante moito tempo e que a auga sevconserve o máis clara posible. Con esta mezla feita introdúcese a botella nun buraco no tellado e séllase con silicona para evitar as posibles goteiras.

Aseguran que emite unha luz equivalente á da unha bombilla cotidiá de 55 vatios, e todo grazas aos raios do sol que viaxan a través do envase e ao chocar co líquido xeran unha refracción de 360 grados da luz, iluminando todo o lugar.

Podemos definir a intelixencia como a capacidade mental que teñen os individuos de comprender os sucesos que lle rodean.

Segundo unha investigación realizada en conxunto por varios científicos europeos, cada vez somos menos intelixentes. O coeficiente intelectual das persoas diminuíu 14 puntos con respecto a finais do siglo XIX. As razóns están na xenética (xa que as persoas intelixentes tenden a reproducirse en menor cantidade) e na comodidade da vida actual (gracias aos avances tecnolóxicos cada vez necesitamos usar menos a nosa intelixencia).

Esta investigación analizou a velocidade de reacción das persoas ante certos estímulos, representando a rapidez do seu proceso mental e que desemboca na orden do cerebro ao corpo, para que realice certa acción. Os investigadores compararon ante os resultados dunha proba que se realizou nos anos 1884 e 2004. Nela, mídese a chamada reacción visual a estímulos. Os participantes, debían presionar un botón apenas visualizan certa imaxe. No ano 1884, o tempo promedio de resposta foi de 194 milisegundos. No 2004, este subeu aos 275 milisegundos. Os métodos e instrumentos utilizados foron os mismos, polo que os seus realizadores consideran que os resultados son perfectamente comparables.  Según o científico holandés Dr. Jan te Nijenhuis, o tempo de procesamento e reacción, é un indicador claro de nivel de intelixencia, de alí as conclusións que se publicaron nun artigo chamado “¿Eran los Victorianos más inteligentes que nosotros? El declive en la inteligencia general, estimado en un meta análisis de la lentitud de los tiempos de respuesta simples“. 

Existen moitas teorías sobre por que diminuíu o coeficiente intelectual dos seres humanos. Unha delas, como xa vimos antes, é que as mulleres de gran coeficiente intelectual, tenden a non ter fillos ou ter moita menos descendencia e así baixan as posibilidades de que persoas moi intelixentes se reproduzan entre sí. Outra teoría, é que a xente se relaxou demasiado, xa que o esforzo para encher as necesidades é cada vez menos, polo que o noso cerebro, non debe traballar moito para encontrar formas de conseguir o que require. As novas tecnoloxías afectan moito ao noso cerebro, como por exemplo internet, que tras a súa aparición, xa non é necesario recordar tantos datos como antes, posto que cos motores de búsqueda, axendas virtuais e a capacidade de almacenar información, deixamos que os nosos aparatos o fagan todo.

Este é un estudo moi polémico. Eu non creo que sexamos máis parvos, senón que desarrollamos máis outras áreas da nosa intelixencia, que son máis importantes para o mundo no que vivimos actualmente. Vós que credes?

 E que relación pode haber entre que eu cambie de móbil cada 6 meses e un conflito bélico no Congo ou a desaparición dos gorilas?

O coltán, chamado ouro gris ou ouro azul, é unha mestura de dous minerais, columnita e tantalita. É utilizado en moitos dispositivos electrónicos: teléfonos móbiles, GPS, satélites artificiais,  televisores de plasma, videoconsolas, ordenadores portátiles, PDAs, MP3, MP4…O principal productor de coltan é a República Democrática do Congo con cerca do 80% das reservas mundais estimadas. Según informes de axencias internacionais de prensa, a exportación de coltán axudou a financiar a varios bandos na Segunda Guerra do Congo,  un conflito que provocou moitos mortos e no que houbo intereses de moitas partes involucradas en controlar os xacementos deste mineral. Ademáis, nas montañas do Parque Nacional Kakuzi Biega, a extracción de coltán está acabando coa vida de centos de gorilas perdéndose así importantes poboacións para a supervivencia deste simio en perigo de extinción.

Estas e outras son as razóns para investigar no desenvolvemento de novos materiais como o grafeno e o siliceno.